Türkiye’nin geçen hafta gözaltında tutulan daha fazla IŞİD’linin sınır dışı edilebileceğini açıklamasının ardından, uluslararası açıdan IŞİD’lerin nasıl yargılanacağına dair tartışmalar yeniden alevlendi. New York Times’ta yer alan 17 Kasım tarihli yazıda, IŞİD’lilerin kıtaya dönmesini istemeyen Avrupa’nın uzun süredir yüzleşmekten kaçınmaya çalıştığı sorunla karşı karşıya olduğu belirtildi. 

Geçen hafta IŞİD’li olduğu gerekçesiyle sınır dışı edilen bir kişi de Yunanistan sınırında krize yol açmıştı. Öte yandan Independent Türkçe’ye konuşan uluslararası hukuk alanında uzman Prof. Dr. Nuray Ekşi, Türkiye’nin uluslararası hukuk açısından terör örgütüyle bağlantılı kişilerin sınır dışı edilmesine dair haklarını kullandığını belirtti. Ekşi, "Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin terör örgütü olarak nitelendirdiği yapılarla bağlantılı kişilerin sınır dışı edilmesine yönelik bütün ülkeler benzer uygulamalarda bulunuyor" dedi. 

New York Times'ta yayımlanan Norimitsu Onishi ve Elian Peltier imzalı yazıda, gözaltında tutulan IŞİD’lilerin ülkelerine dönmesinin Avrupa’da yaygın biçimde şiddetle karşılandığı ve bahsi geçen kişilerin döndükleri ülkelerde uzun süreli tehdit unsuru oluşturabileceğine yönelik kaygıların olduğu aktarıldı. Avrupa’nın, IŞİD’lilerin uluslararası bir mahkemede, Irak topraklarında ya da kıta dışında herhangi bir yerde yargılanmasını istediği ifade edildi. Yazıda ayrıca Türkiye’nin IŞİD’lileri Avrupa’ya karşı bir “tehdit” olarak kullandığı iddia edildi.

Fransa ve İngiltere IŞİD’lilerin ülkelerinde yargılanmasını istemiyor

Konuyla ilgili ABD ve AB arasında da anlaşmazlık var. ABD Suriye’deki yabancı IŞİD üyelerinin kendi ülkelerinde yargılanması taraftarı olduğunu belirtse de, İngiltere ve Fransa farklı gerekçeler öne sürüyor. İngiltere ve Fransa’nın, söz konusu kişilerin Avrupa’da yargılanmamasına dair sunduğu gerekçelerden birincisi, yüzlerce kilometre ötede işlenen muhtemel suçlara dair delillerin toplanmasının zorluğu, ikincisiyse saldırı tehdidi. 

Her ne kadar ABD’nin yaklaşımı iki ülkeden farklı görünse de, bu hafta ABD’li federal yargıç Reggie Walton, IŞİD üyesi bir kadının ve çocuğunun ABD’ye dönemeyeceğine hükmetmişti. Mahkemede, New Jersey doğumlu Hoda Muthana’nın ABD vatandaşı olarak görülmemesi gerektiği çünkü Yemenli bir diplomatın kızı olduğu belirtilmişti. 

Daha önce, basında “IŞİD gelini” olarak bilinen Şamima Begüm olayında olduğu gibi İngiltere IŞİD’lileri vatandaşlıktan çıkarmayı tercih ediyor. 

Konuyu yakından takip eden Prof. Dr. Nuray Ekşi Independent Türkçe'ye şunları söyledi:

Ceza hukukuna dair mevzuatla, sınır dışı etme prosedürü birbirinden farklıdır. Sınır dışı edilen IŞİD’lilerin kendi ülkelerinde veya bir başka yerde yargılanıp yargılanmayacağına ilişkin karar ilgili ülkenin mevzuatına göre belirlenir.

New York Times’ta yer alan yazıda Fransa’nın 11 eski IŞİD üyesini almaya hazır olduğunu  belirttiği ve Hollanda’nın da vatandaşlarından bazılarını almayı kabul ettiği aktarıldı. Perşembe günü Londra’daki Heathrow Havalimanı’nda IŞİD üyesi olduğu şüphesiyle 26 yaşındaki bir kişi de gözaltına alınmıştı. 

Washington’da yapılan toplantıda ülke temsilcileri ne söylemişti?

IŞİD tehdidine karşı 2014’te oluşturulan 81 üyeli IŞİD’le Mücadele Komisyonu 14 Kasım’da yargılamaların nasıl yapılacağına yönelik bir çözüm bulmak amacıyla bir araya gelmişti. Toplantı Fransa’nın çağrısıyla ABD’nin başkenti Washington’da gerçekleştirilmişti. İlgili toplantıda fikir ayrılıkları tekrar gündeme gelmişti. 

Fransa Dışişleri Bakanı, IŞİD’lilerin Irak’ta yargılanması gerektiğini belirtmişti. Almanya’ysa toplantı öncesi Alman vatandaşı IŞİD’lileri geri alacağını belirtmiş ve toplantıda da Almanya adına konuşan Steve Adler, iade sürecinde belirlenen ilkelerin gözetilmesi gerektiğinin altını çizmişti. 

Egmont araştırması: Sınır dışı edilmesi beklenen Avrupalı sayısı daha fazla

Öte yandan Hollanda Dışişleri Bakanı Stef Blok, Türkiye’nin kendi topraklarında suç işlememiş kişileri yargılamak zorunda olmadığını belirterek söz konusu kişilerin gönderilmesine yönelik kararı Ankara’nın vereceğini ifade etmişti. 

Avrupa Konseyi Dış İlişkiler Sorumlusu Anthony Dworkin’se, “(IŞİD’lileri) bulundukları yerde bırakma siyasetine ilişkin pek çok risk mevcut” dedi. Paris merkezli Terörizm Araştırma Merkezi’nden Jean-Charles Brisard da, “(IŞİD’lilerin) kaçamayacakları Fransız hapishanelerine konması tercih edilebilir” ifadelerini kullandı. 

Egmont Enstitüsü’nün son araştırmasına göreyse, ABD’ye kıyasla sınır dışı edilmesi düşünülen çok daha fazla Avrupalı IŞİD’linin olduğu belirtildi. 

Esra Güngör 

https://www.independentturkish.com/